İsviçre'nin Cenevre kentindeki CERN laboratuvarlarında görevli bilimadamları, Büyük Hadron Çarpıştırıcısı adlı dev cihazda yapılan deneyler sonunda Tanrı parçacığı diye bilinen Higgs bozonunun izine rastladıklarını ama varlığına kesin kanıt sunmak için yeni deneylere ihtiyaç duyulduğunu açıkladı.
Adını İngiliz fizikçi Dr. Peter Higgs'ten alan atom bileşeni modern fizikte maddenin oluşumunu anlamada kilit öneme sahip. Higgs bozonunun evrendeki herşeye kütle kazandırdığı düşünülüyor.
CERN yöneticileri iki deneyde, parçacığın varlığına işaret eden izler bulduklarını ancak bozonun varlığını kanıtlayacak kadar veriye sahip olmadıklarını söyledi.
Higgs bozonunun kanıtlanması son 60 yılda elde edilen en önemli bilimsel başarılardan biri olacaktı. Kainatın anlaşılması sürecinde büyük öneme sahip olan parçacık şimdiye kadar yapılan deneylerde gözlemlenemedi.
Fiziğin sırları
Araştırmacılar, İsviçre-Fransa sınırında yerin altında kurulu CERN laboratuarında Büyük Hadron Çarpıştırıcısı adlı makineyi kullanarak bilimin sınırlarını zorlayan deneyler yapıyordu.
ATLAS ve CMS adıyla anılan bu deneylerde farklı kollardan böyle bir parçacığın varlığını kanıtlayacak izler arandı.
Bunun için iki proton ışını, 27 km uzunluğundaki daire şeklinde bir tüneli andıran çarpıştırıcıda ışık hızının yüzde 99,99'u hızında zıt yönlerde hareket ettirildi. Işınlardan her birinin saatte 150 km hız yapan bir Eurostar treni gücünde olduğu belirtiliyor.
Her iki deneyde de uzmanlar verilerinin belirli noktalarda örtüştüğünü, değerlerin 124-125 gigaelektronvolt civarında yükselmeler gösterdiğini söylüyor.
Fizikçilerin hesapları da teorik bozonun 115-130 GeV (gigaelektronvolt) bandında yer alacağını öngörüyordu. Kütle, fizikte enerji cinsinden ifade edilebiliyor.
Ancak elde edilen veriler, bilimsel araştırmalarda kesinliği ifade eden beş sigma ölçütlerinden ancak ikisini karşılamaya yetti.
Beş sigma koşulunun yerine gelmesi için verilerin istatistiki sapmadan kaynaklanması ihtimalinin milyonda birin altına inmesi gerekiyor.
Ancak uzmanlar bu noktaya gelecek yıl içine gelebileceklerinden umutlu olduklarını söylüyorlar.
Modern fizikte varlığına inanılan, ancak kanıtlanamamış olan Higgs bozonu, ilk defa Edinburg Üniversitesi'nden Peter Higgs tarafından 1960'lı yıllarda ortaya atıldığı için bu fizikçinin adıyla anılıyor.
Higgs bozonu, günümüz fiziğinde elektronları, fotonları ve kuramsal zerrecikleri (kuarkları) anlamamızda kilit öneme sahip.
Higgs bozonu diye adlandırılan atom altı unsur, parçacıkların neden kütleye sahip olduğunun anlaşılmasına yardımcı oluyor.
BBC bilim muhabirinin ifadesiyle, modern fiziğin önünde duran en büyük ve önemli bilmece, Higgs bozonu.
CERN ekibinin yüzlerce fizikçinin doldurduğu bir salondaki basın toplantısı bu nedenle büyük bir heyecan yarattı, internet üzerinden canlı yayınlandı ve açıklamalar zaman zaman alkışlarla karşılandı.
