CUHİ BARZANİLER -2      28 Ağustos 2015          Bir önceki yazıyı özetlemek gerekirse; 1-“Barzani” kavram olarak Kürtler açısından bir anlam ifade etmemektedir. Kürdistan’da herhangi bir karşılığı yoktur. Yahudice bir kavramdır. Yahudice “bilge adam” “haham” “Yahudi cemaat önderi” anlamlarına gelir. Zaten Barzaniler de bir Cemaattir. 2-İlk kez Barzani kavramının ortaya çıkışı 11.yüzyıla denk gelir. Bilinen ilk Barzani, Yahudi kökenli Haham Nathanel Barzani’dir. Ardından gelenler ve tanınanlar, sırasıyla haham Samuel Barzani’ haham Sallum Barzani, haham Asenath Barzani (kadındır) vb. sıralanabilir. Ve bugün bilinen Barzaniler peşinden gelir. 3-Barzanilerin uzun bir zaman yurt edinmek arayışları sürdü. Bunun için de göçer konar bir durumda yaşadılar. Filistin den Hevler’e, oradan Kerkük’e, sırasıyla Musul, Dıhok, Amidye, Zap, tekrardan Amidye ve en son bugünkü Barzan köyüne yerleştiler. Burayı kendilerine yurt ettiler. 4-Barzaniler kendilerini 200 yıldır Kürt ve Müslümanmış gibi gösterip bugüne kadar gizlediler. Özde Yahudilikten hiç dönmediler. Müslümanlığı, Kürtlüğü sadece bir maske olarak kullandılar-kullanıyorlar. Bu özetten sonra konumuza dönelim. Evet, 18.yüzyılın sonlarında Müslümanlaşan ve Kürtleşen Barzaniler izlerini kaybettirmek için tekrardan harekete geçtiler. Zap alanından yönlerini Amediye’ye verdiler. Amidye ve çevresi Kürt ve Müslüman olduğundan Barzaniler barınma ve yerleşme imkanı bulamaz, mecburiyetten yönlerini bugün Barzan alanı olarak bilinen bölgeye çevirirler. Hawinka köyüne yerleşirler. Yaklaşık 220 yıl önce bu alana-köye yerleştiler. 1750’lerde dönme ve kürtlüğü kabul eden Barzaniler aynı yüzyılın sonlarında ilk kez Kürtlerle evlilik ilişkisine girdiler. Barzaniler Amidye’den Havinka köyüne gidip yerleştiklerinde, Meshud Barzani (bugünkü mesut değil) o köyden bir Kürt kızıyla evlenir. Böylece Barzaniler tarihlerinde ilk kez, Yahudi olmayan Kürt bir kadınla evlilik ilişkisi kuruyorlar. Kürtlerle Barzaniler arasında ilk ve en ciddi ilişki bu evlilik ilişkisidir. O güne değin Barzanilerle Kürtler arasında direk ya da dolaylı hiçbir akrabalık bağ yoktur. Barzanilerin günümüzdeki konumları ve Kürtlerle ilişkilerinin kilit noktası bu evlilik ilişkisidir. Bilinçli, planlı ve politik bir evliliktir bu ilişki. Barzaniler Kürdistan’ın kapılarını bu ilişkiyle aralıyor ve Kürdistan’ın fethini de bu yolla gerçekleştiriyorlar. Takriben 1800’lerin başında bugünkü Barzan köyü Şeyh Barzanilerin üssü haline geliyor. Barzaniler ilk kez bu tarihte Şeylik mertebesine ulaşıyor. Nakşibendi cemaati adına Kürtler arasında örgütlenmeye başlıyorlar. Şeyh Meshut Barzani, dönme Barzanilerin ilk cemaat lideridir. Cemaat önderliği Mesud'dan oğlu Said'e, Said'den torunu Şeyh Taceddin'e geçer. Taceddine kadar Barzanilerin bölgede, Kürtler arasında ciddi bir etkileri-ağırlıkları yoktur. Kürtler arasında çok fazla bilinmezler-tanınmazlar. Şeyh Taceddin, Barzanileri Müslüman-Nakşibendi tarikatının temsilciliği seviyesine taşıdı. Barzan Tekkesini kurdu. Bunun devamında gelen Barzani Nakşi şeyleri silsilesi biliniyor. Şeyhlik temsili Taceddin'den sırasıyla Şeyh Abdurrahman, Şeyh Abdullah, Şeyh Abdusselam, Şeyh Muhammed, şeyh Ahmet, Mola Mustafa peşi sıra gelirler.1800’lerin ilk çeyreğinde dönme Barzaniler artık Nakşibendi tarikatının bölgedeki temsilciliğini ele geçirmiş oluyorlar. Bu şekilde Kürtlükleri ve Müslümanlıkları artık sorgulanmaz bir noktaya vardırılmıştır. Barzanilerin Kürtlerin içinde bir halk tabanı ve kendilerinin bir aşiret güçleri yoktur. İlk başlarda yoksul Kürtlere hitap ediyorlar. Barzan şeyhleri otoritelerini hakim kılmak için öncelikle aşiretlerin içindeki yoksul kesimlere el attıyorlar. Para gücüyle, yoksul Kürtlere sundukları maddi imkanlarla aşiretler içinde kısa bir sürede güç haline geliyorlar. Yoksul Kürtleri yanlarına çekmeyi başarıyorlar. Para Yahudilerin esas gücüdür. Barzaniler de para politikasıyla bölgedeki aşiret ağalarının, ileri gelenlerinin altını oyuyorlar. İlk başlarda aşiret ileri gelenlerini direk karşılarına almıyorlar. Kurdukları cemaat ve teke aracılığıyla devşirme politikasına hız veriyorlar. Kısa bir sürede bu politika sonuç vermeye başlıyor. Bölgedeki aşiret liderlerini, ağaları, şeyhleri adım-adım etkisizleşiyorlar. Kürt ileri gelenleri, Barzanilerin bu politikaları karşısında direniş ve savunma pozisyonuna geçiyorlar. Ancak yoksulluğa karşı alternatif bir politika geliştiremedikleri için Barzaniler karşısında başarısızlığa uğruyorlar. Barzaniler Kürt aşiret liderlerinin zayıflamasını fırsata çevirerek saldırıya başlıyor. Kendi politikalarına karşı direnen aşiretleri adeta kırımdan geçirdiler. 20.yüzyılın ortalarına doğru Behdinan’daki Şirvani, Dolameri, Mirozi, Beroji, Nizari, Kerdi, Hereki, Bıneci, Zıbari, soran aşiretlerini büyük oranda kırımdan geçirip, iradesizleştirerek teslim aldılar. Yoksul Kürtlerden aldıkları güçle Güney Kürdistan’ın tek hakim gücü haline geldiler. Bu arada 20.yüzyılın ortalarına kadar dünyadaki bütün Yahudilerin yurt arayışları kesintisiz bir şekilde sürüyordu. Bu konuda yapılan Yahudi kongreleri ve tartışmaları biliniyor. Kürdistan’da ki Yahudiler de bu süreçte aktif yer aldılar. 1920'lerde dönme Barzanilerle Yahudi Barzaniler arasında Kudüs’e dönüş konusunda ciddi bir tartışma yaşanır. Yahudi Barzaniler Kudüs’e gitmeyi dayatırken, dönme Barzaniler Kürdistan’da kalma ve burada bir Yahudi devletini kurmada ısrar ediyorlar. Barzaniler arasında yaşanan uzun tartışmalar sonucunda Barzaniler ikiye bölünüyor. Moşe Barzani’nin öncülük ettiği kol Kürdistan’dan ayrılarak Kudüs'e yerleşiyor ve Lehi Örgütü’nün liderliğini yapıyor. Dönme Barzani’lerin bir kısmı da İsrail’le dönüş sürecinde İsrail’le gittiler ve tekrardan Yahudiliğe döndüler. İsrail devleti kurulduktan sonra da azımsanmayacak düzeyde dönme Barzaniler İsrail’e gittiler. Geriye kalan dönme Barzaniler ise Kürdistan da bir Yahudi devletinin kurulması için kolları sıvadılar. Barzanilerin bilinen sistemli isyanları bu süreçten itibaren başlıyor. Kürdistan da kalan Barzaniler İslam ve Kürt maskesinin arkasında kendilerini kamufle etmeyi başardılar. Her ne kadar dönme ve Yahudi Barzaniler arasında çelişkiler çıkmış ve kopuşlar yaşanmışsa da günümüze değin ilişkileri hiçbir zaman kesilmedi. Bugün İsrail’de ciddi bir Kürt Yahudi nüfusunun yaşadığı bilinmektedir. Bu Kürtler, 1920’lerde dönmeyi kabul etmeyip İsrail’e göç eden Barzanilerdir. İsrail devletinin kuruluşunda ciddi katkıları olmuştur. Günümüze değin İsrail siyaseti üzerinde ciddi bir etkileri ve ağırlıkları var. Barzanilerle akrabalık ilişkileri güçlüdür. Barzaniler ile İsrail devleti arasında ilişkileri sağlayan bu Kürtlerdir. İsrail devletinin kuruluşu ve Mola Mustafa Barzani’nin cemaat lideri olduğu sürece kadar, dönme Barzaniler Kürdistan da Yahudi bir devlet kurmak için dışarıdan çok ciddi bir destek bulamadılar. Ağırlıklı olarak Kürtlere dayandılar ve Kürtlerin öncülüğünü ele geçirme savaşımı içindeydiler. Kürtlerin gücüyle bir Yahudi devletini kurmaya çalıştılar. Bu amaç içinde öncelikle güney Kürdistan’daki Kürt aşiretleri, aşiret ağalarını, şeyhleri, aydınları, önderleri tasfiye etmeye çalıştılar ve büyük oranda başardılar. Güney Kürdistanı bu şekilde ele geçirdiler. Var olan Federal Kürdistan devleti, gizli bir Yahudi devleti olarak kuruldu. İsrail devletiyle Barzaniler, özellikle Mola Mustafa Barzani arasındaki ilişkiler bir sonraki yazının konusudur. Emin Zerban Kürdistan Stratejik Araştırmalar Merkezi www.lekolin.com - www.lekolin.org - www.lekolin.net – www.lekolin.info - www.navendalekolin.com