Gül: Zana davası bizim için büyük başağrısı. Kararı değiştirtemedik. Nobel’den endişeliyiz

Dünyanın gözü DGM’deki davada

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi 2001’de, eski milletvekilleri Leyla Zana, Hatip Dicle, Selim Sadak ve Orhan Doğan hakkında 1994’te verilen on beş yıllık mahkûmiyet kararının âdil bir yargılama sonunda alınmadığına hükmetti. O sırada yedi yıldır hapiste olan dört Kürt siyasetçinin, AİHM kararı gereği yeniden yargılanmalarına ise ancak 28 Mart 2003’te, Ankara Devlet Güvenlik Mahkemesi’nde başlandı. Aynı gün ABD’nin Ankara Büyükelçiliği Siyasi Müsteşar Vekili Nicholas S. Kass, Washington’a gönderdiği "KİŞİYE ÖZEL” telgrafın başlığını "Leyla Zana’nın Yeniden Yargılandığı Dava Başlıyor; Mahkeme Tahliye Talebini Reddediyor” koydu. İlk duruşmayı anlatan telgraf, "tarihî” diye nitelendirdiği davaya ilişkin olarak şu izlenimleri aktardı:

TIKA BASA DOLU DURUŞMA

Yeniden açılan dava, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararları uyarınca bir Türk mahkemesinde yeniden yargılama yapılmasını mümkün kılan AB reformu kapsamında izin verilen ilk dava oluyor. Eski milletvekilleri 1994’te tartışmalı bir davada, yasadışı örgüt (PKK) üyeliğinden mahkûm edilmişlerdi.

Mahkeme salonu tamamen doluydu; iki Büyükelçilik (ABD Büyükelçiliği kastediliyor) yetkilisine ilâveten, izleyiciler arasında şunlar da vardı: sanıkların yakınları; Türk ve uluslararası Kürt hakları/insan hakları savunucuları; Almanya, Danimarka ve AB’den diplomatlar; Meclis İnsan Hakları Komitesi’nin Başkanı ve Başkan Yardımcısı. Savunma avukatlarının başı olan Yusuf Alataş, Siyasi Müsteşar’a 300’den fazla avukatın davaya müdâhil olmak istediğini söyledi ama o, duruşma salonunda gerilimi azaltmak ve gözlemcilere daha fazla yer kalmasını sağlamak için sadece 25’ini kabul etmişti. (Not: Türkiye’deki yüksek profilli davalarda sık sık 100 ya da daha fazla avukat görev alabiliyor ama birkaç tanesi dışında bunların çoğu taltif edilen izleyiciler olmakla kalıyor. Notun sonu.) Duruşma salonunun içinde ve dışında yoğun polis ve asker mevcudiyeti vardı ama görünür bir gerginlik yoktu.

Telgrafın devamında sanıkların mahkemede yaptıkları ilk savunmalara yer veren Kass, sondaki "YORUM” bölümünde ise şunları yazdı:

Bu dava yakından takip edilecektir –özellikle de Türk hükümetinin insan hakları reformlarının samimiyetini sınamak isteyen AB gözlemcileri tarafından. Mahkemenin, sanıkları tahliye etmeyi ya da yeni bir mahkem başkanı atamayı reddetmesi, beraat yönünde olumlu işaret vermiyor. Aynı zamanda, Türk hükümeti de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin, hapisteki PKK lideri Abdullah Öcalan’ın âdil biçimde yargılanmadığı yönündeki son kararıyla sarsılmış bir halde (Referans A– Bu belge telgraf metninde yer almıyor) ve bu davada azami ölçüde iyi huylu davranma baskısı altında. Türkiye’nin yabancı dostlarını sağlı sollu kendinden uzaklaştırır gibi göründüğü bir zamanda, Türk hükümeti adlî hokkabazlık algılaması yaratmayı göze alamaz.

Mahkeme önyargılı, sonuç çoktan belli

ABD’nin Ankara Büyükelçiliği’ni yukarıdaki satırlardan dört buçuk ay sonra, 15 Ağustos 2003 tarihinde gönderdiği "KİŞİYE ÖZEL” telgrafın başlığı ise "Leyla Zana’nın Avukatı Mahkemeyi Önyargılı Olmakla Suçluyor.” Siyasi Müsteşar John Kunstadter’in kaleme aldığı telgraf, ABD’li (ve Avrupalı) diplomatların Zana ve arkadaşlarının davasına nasıl baktıkları konusunda şüpheye yer bırakmıyor. Telgrafın başındaki "ÖZET” bölümü şöyle: