Main Registration

Login

Welcome Guest | RSSFriday, 2024-03-29, 12:47 PM
[ New messages · Members · Forum rules · Search · RSS ]
  • Page 1 of 1
  • 1
Forum » Tarihde Kürt Devletleri » Tarih'de Kürd Devletleri » Kurd Devletleri (5) Gor / Goran Devleti
Kurd Devletleri (5) Gor / Goran Devleti
volongotoDate: Wednesday, 2011-09-28, 9:55 PM | Message # 1
Major general
Group: Administrators
Messages: 457
Reputation: 0
Status: Offline
Fikret Yaşar

Kurd fktyasar@mail.com............28 Eylül 2011 Çarşamba 17:30

Devletleri (5) Gor / Goran Devleti

M.S.6. yüzyıl başlarında başlayan Sasani (Zazani) Hun savaşları sırasında Horasan yöresine yerleştirilen Kurdler ile beş yüz yıl sonra Abbasiler tarafından bölgeye ikamete zorlanan Kurd aşiretlerin birleşmesi sonucu ortaya çıkmış bir devlettir. (Gor sözcüğüne eklenen “an” eki Kurdçe’de çoğulu ifade eder)

Sasani, Arap, Samani ve Gazneliler Kuzey sınırlarını tehdit eden Hunlar’a karşı Kurd aşiretlerini tampon güç olarak kullandılar. Ancak bölgede önemli bir güç haline gelen Kurdler birlik sağlayınca 1148 yılından 1215 yılına dek süren 67 yıllık bir devlet kurmayı başardılar.

Gor devletini oluşturan GORAN topluluğu kendilerini zalim Dehak’ın saltanatını yıkan Kurd soyundan geldiklerini söyler ve bununla da övünürlerdi.

Arap egemenliğinin zayıfladığı dönemde Aryan kavimler kendi hâkimiyet alanlarında iktidarlarını kurabilmek için çetin savaşlara giriştiler.

Ali ve Muaviye arasındaki iktidar ve saltanat savaşları -ki sonradan mezhep çatışmalarına dönüştü- İslam’ın yayıldığı Aryan bölgesinde de meydana gelen savaşların sebep ve sonuçlarını tayin ediyordu.

Bu savaşlar sonucunda ortaya çıkan Sünni GAZNELİLER Horasan ve yöresinde yaşayan Şii Kürtler üzerinde baskı uygulamaya başladılar. Ancak Şii Kurdler, ittifak kurduğu Şii Karmatiler’in yardımıyla Gazneliler’i yenilgiye uğratınca yapılan anlaşma gereği Horasan bölgesi Gazne sultanına bağlı Kurd Goran Emirliği hakkını kazandı.

Kurd Goran aşiretinin lideri Seyfeddin Sori Gor ülkesinin ilk emiriydi. Emir Seyfeddin Sori’nin kısa süren saltanatından sonra –ölünce- yerine oğlu Ali geçti. Ali yönetimde pasif kalınca yeğeni Abbas tarafından darbe yapılarak (1030) tahttan indirildi. Amcasının yerine geçen yeğen Abbas Gor ülkesinde kendisine sağlam bir kale yaptırdı ve uzun süre emirliğe devam ederek büyük hizmetlerde bulundu.. Ancak bu sırada tekrar güç kazanan Gazneliler kendilerine bağlı olan Goran emirliğinde başına buyruk hareket eden Emir Abasın yönetiminden rahatsızlık duymaktaydı. Abasın tahttan indirilip yerine oğlu Muhammed’in geçirilmesi için verilen mücadele Gaznelilerin istediği gibi sonuçlandı.

Babasının yerine geçen Muhammed Gazne sarayınca idare edildiği için, daha çok emirliğin iç huzuruyla uğraşarak sakin bir yaşam geçirdi.

Muhammed ölünce yerine Kutbiddin Hasan, ondan sonra da İzzeddin Hüseyin geçti.

İzzeddin Hüseyin, Selçuklu Sultanı Sencer ile yaptığı savaşta (1107) yenilince, Gor ülkesi Gazneliler’e bağlıyken Selçuklara bağlı bir emirlik haline geldi.

İzzeddin Hüseyin’in ölmesi üzerine yerine oğlu II. Seyfeddin Sori emirliğin başına geçti. Seyfeddin Sori Selçuklulardan bağımsızlığını kazanarak emirlik statüsünü devlete dönüştürdü ve bu tarihten sonra Gor Devleti kurulmuş oldu (1148).

II. Seyfeddin Sori devleti geliştirip sınırlarını sağlama aldıktan sonra Gor ülkesini kardeşleri arasında paylaştırdı. Ülkenin dağlık kısımlarını Melik-ul Cibal adını verdiği kardeşi Kutbiddin’e, diğer kardeşi F.Muhammed’e de Toharistan, Bamyan, Şagnan, Vahs ve Bedhanı verdi.
Attachments: 0793309.jpg (7.0 Kb)
 
volongotoDate: Wednesday, 2011-09-28, 9:56 PM | Message # 2
Major general
Group: Administrators
Messages: 457
Reputation: 0
Status: Offline
Bu paylaşım Seyfeddin Sori’nin ölümü sonrasında ülkeyi ikiye böldü.

Kutbiddin Melik-ul Cibal kendisine verilen bölgede hakimiyet kuramayıp yeğenleriyle sürtüşmeye girişince Gazne Sultanı Behram Şah’a sığındı. Behram Şah onu zehirleterek öldürttü. Bunun üstüne harekete geçen yeğeni III. Seyfeddin Sori Gazneliler üstüne yürüyerek Gazneyi ele geçirdi. Kuram bölgesine kaçan Behram Şah Afgan ve Halaciler’den bir ordu toplayarak geri dönmeye çalıştı. Bu arada Gazneyi ele geçiren III. Seyfeddin Sori kendini tüm bölgenin sultanı olarak ilan etmiş ve kardeşi Behaüddin Sam’ı da Gor Ülkesinin başına geçirmişti.

Behram Şah topladığı ordu ile geri gelerek topraklarını geri aldı ve III. Seyfeddin Sori’yi öldürttü. Kardeşinin esir alınıp öldürüldüğünü öğrenen Bahaüddin Sam, Gazneliler üstüne yürüdü, ancak yolda ölünce yerine oğlu Alaüddin Hüseyin geçti. Babasının seferine devam eden yeni sultan Gazneliler’i Zemindavar ovasında yenilgiye uğratarak orduya komuta eden Behram Şahın Oğlunu da öldürttü. İntikam hırsıyla hareket eden Gor Sultanı Alaüddin Hüseyin, Gazneyi baştanbaşa yakıp yıktı. Bu hareketinden dolayı kendisine “Cihansuz” (dünyayı yakan) unvanı verildi.

Selçuklularla savaşa girişen Cihansuz ordusunda bulunan Türklerin saf değiştirmesiyle yeniliye uğradı ve Selçuklu sultanına esir düştü. Esir bulunduğu kaleden kaçan Cihansuz geri geldikten sonra Murgap vadisi ve Türk kalesine seferler düzenleyerek ele geçirdi.

Cihansuz’dan sonra tahta geçen Kurd Gor hükümdarları bölgede pek çok savaşlara giriştiler. Yendiler, yenildiler fakat bu savaşlar neticesinde sınırlarını Aral gölünden Hindistan’ın içlerine kadar genişlettiler.

Gor devletinin sonlarına doğru tahtta bulunan Sultan Muiziddin güneye yönelerek 1174 te Mutan arazisini, 1175 te Sind’i, 1179 da Peşaver’i, 1182 de Sind bölgesinin sahil şeridini, 1186 yılında da Lahor şehrini ele geçirdi. Gazneli Mahmud’un hanedanına son veren Muiziddin kendisini Gazneli Mahmud’un varisi olarak ilan etti.

Bundan sonra Hindistan’a yönelen Muiziddin 1192 yılında Hintlileri yenerek Ganj nehrini doğduğu yere kadar bütün Kuzey Hindistan’ı fethetti. Bu fetihten sonra Ayberk adındaki Türk kumandanını Delhi şehrine vali olarak atadı. Bir başka kumandanını da Bengal’e tayin etti.

Goranlar’ın bölgede genişlemeleri Harzemşahları endişeye sürüklemiş ve Goran’a karşı savaş hazırlıklarına girişmişlerdi. Ancak Goran ordusu Harzemşahlar’ı hazırlıksız yakalayarak yenilgiye uğrattı. 1199 yılında Harzemşahların Nişabur kentini kısa süreliğine işgal eden Gor ordusu geri çekilmek zorunda kaldı.

Muiziddin Muhammed Gorî 1206′da Türk suikastçılar tarafından öldürülünce devlet zayıfladı ve hanedanlık parçalandı. Fethettiği şehirlere atadığı valiler egemenliklerini ilan ettiler.

Hanedanlığı devralan Gıyaseddîn Mahmud’da 1212′de yine Türk suikastçılar tarafından öldürülünce yerine oğlu Bahaüddin geçti. Bahaüddin de Harzemşahlar’la yaptığı savaşta yenilince Gor ülkesi Harzemşahlar’a bağlı bir emirlik haline geldi.

1215 yılında Gor devletinin Gazne ve Horasan bölgeleri de Moğolların eline geçince geriye Gor Hindistan Köleleri devleti kaldı.Gor Hindistan Köleleri Devleti Delhi’de değişik beş sülale halinde kısa süreliğine de olsa hüküm sürdü. Bu devlet Moğol istilasına karşı savaşarak, Moğolları Afganistan içlerine kadar sürmeyi başardıysa da devam eden Moğol istilasına karşı fazla tutunamayarak tarih sahnesinden çekildi…

Goran döneminde Herat, Gazne, Bost, Balgh ve Kisti gibi şehirler 11.yy da birer ticaret ve sanat merkezleriydi. Goran Kurdler’i girdikleri Afganistan, Hindistan ve Pakistan coğrafyasında her şehirde cami, medrese ve tekkeler inşa edip gelişmelere ön ayak oldular. Sultan Giyaseddin’in Herat’ta yaptırdığı Eşler Camisi ile İslam Mimarisinde yenilikler yaratılmıştır. 1210 yılında Hindistan’ın Delhi şehrinde yapılan Cuma Camisi ve Kutub Minaresi önemli Kurd kültür eserleri arasında sayılmaktadır. Yine Goran döneminde Afganistan coğrafyasında yapılan mimari eserler mavi renkli fayanslarla süslenmiş ve bu da İslam mimarisine bir yenilik katmıştır. Bu yenilikler daha sonra Anadolu ve diğer İslam coğrafyalarında takip edilmiştir. Mimarinin yanı sıra kültür ve sanatta da gelişme sağlayan Goran ülkesinde Kürtçe’nin Hawramî olarak bilinen Gorani lehçesi önem kazanmıştı…

(devam edecek...)

Kaynak:
-E.Xemgin “Kurdisan Tarihi”
-Khusrew “Kurd devletleri”
-Tori “Med İmp. Sonrasında Kurdler”
 
Forum » Tarihde Kürt Devletleri » Tarih'de Kürd Devletleri » Kurd Devletleri (5) Gor / Goran Devleti
  • Page 1 of 1
  • 1
Search:

Copyright MyCorp © 2024