Main Registration

Login

Welcome Guest | RSSFriday, 2024-03-29, 1:58 PM
[ New messages · Members · Forum rules · Search · RSS ]
  • Page 1 of 1
  • 1
Forum » iç Anadolu Kürdleri » Kürde çollé » çol kurtleri(Kurde çollé)
çol kurtleri(Kurde çollé)
volongotoDate: Tuesday, 2010-04-20, 7:44 PM | Message # 1
Major general
Group: Administrators
Messages: 457
Reputation: 0
Status: Offline
Çöl Kürtleri/Kurden Colle/Gülay Mermer-Sedat Ulugana

Mizgîn/Sayı 60 - Kürtleri biz hep dağlarıyla anarız. Masalları, şarkıları dağlarla bezelidir. Zagros Dağlarının eteklerinden kopuk gelmeleridir belki de sebebi. Oysaki yaşadıkları coğrafya genişledikçe, yaşadıkları topraklara benzemeye başlarlar.

Van Denizi’nin sodalı suyundan sarışınlaşan sahil Kürtleri gibi. Bir de pek az bilinen Orta Anadolu’nun merkezine yerleşmiş Çöl Kürtleri…

Kürtler ve çöl kavramı ilk başta tuhaf ve bağlantısız geliyor. İster istemez, Kürtler gibi canlı bir halk nasıl olurda, ıssız topraklarla anılır, sorusu zihinleri karıştırmakta. Onları tanımadan, tarihlerini bilmeden Çöl Kürtlerini anlamak, Çöl ve Kürd’ü birbirine yakıştırmak zor.

Çöl Kürtleri, Orta Anadolu Kürt coğrafyası içindeki, Kırşehir iline tabi yerleşkelerde yaşayan Kürtler için kullanılan bir kavram. Günümüzde Orta Anadolu bölgesinde yaklaşık 2-2.5 milyon Orta Anadolu Kürdü yaşamaktadır. Kürtlerin bölgeye yerleşimi, azami 500 yıllıktır. Kürtler bu bölgeye farklı zamanlarda, farklı bölgelerden, farklı sebepler sonucu gelmişlerdir. 17. yy sonlarında Osmanlı Devletinin uyguladığı iskân fermanları ve sürgünler bölgedeki Kürt nüfusunu artırmıştır. Kırşehir’e bağlı Kürt köylerinin çoğu, işte bu Osmanlı sürgünlerinin sonrasında kurulmuştur.

Bugün Kırşehir’e bağlı Çiçekdağı, Boztepe, Kaman, Akçakent, Navend ilçelerine bağlı 53 Kürt Köyü bulunmaktadır. Çöl Kürtlerinin köyleri, Şêxbizinî, Milî aşiretine bağlı -Pisiyan ve yoğunlukla Reşwan (Reşî) Aşiret Konfederasyonuna bağlı olarak kabul gören Mîfikan, Şêxbilan, Bereketî ve Oxçiyan aşiretlerinden oluşmaktadır. Şêxbizinî Kürtleri Orta Anadolu’ya yerleşmiş en eski aşiretlerdendir. Yıldırım Beyazit ile Timurlenk arasındaki savaşa şahit oldukları belirtilir. Lakin Kırşehir’e kurulan ilk Kürt Köylerini Reşwanlar (Reşî) kurmuştur.

Reşîler, Osmanlı sürgünlerinde en çok parçalanan ve sürülen aşiretler arasındadır. Göçebe olarak yaşayan aşiret, doğuda Horasan, güneyde Arap çölleri, kuzeyde Serhad bölgesi, Adıyaman yaylaları, batıda ise Ankara-Haymana bölgesine kadar yayılmışlardır. 1600 yılında Suriye-Rakka eyaletine, 1677 yılında ise Adıyaman-Besni-Kahta bölgesine sürgün edilmişlerdir. Orta Anadolu’ya yerleşime geçilmeden önce Reşwanlar, keçi kılından yapılmış, kara çadırlarıyla Ankara-Haymana bölgesini yayla olarak kullanırlardı. İç Anadolu’ya zorunlu göçler başlayınca, Reşîlere bağlı kollardan bir kısmı öncelikle Ankara-Haymana bölgesine, daha sonrasında Kırşehir’e yerleşmiştir. Bölgeye ilk yerleşen aşiret Bereketilerdir. İlk olarak aşağı yukarı 200 yıl önce Çiçekdağı köyünü kurmuşlardır. Köy zamanla ilçeleşir ve 1920’lere kadar Bereketiler tarafından yönetilir. Çöl Köyleri, 1780-1893 yılları arasında kurulmuştur.

Çöl Kürtlerinin tamamı Hanefî mezhebine bağlıdır. Şêxbizinîler hariç Kürtçe’nin, Kurmanci lehçesiyle konuşurlar. Bugünkü İran’dan gelen Şêxbizinîler kendilerine has Şêxbizinîce olarak bilinen bir Kürtçe ile konuşurlar. Kendileri diğer bölgelerdeki Şêxbizinîlerle anlaşabilirken, uzun zamandır birlikte yaşadıkları Orta Anadolu’daki diğer Kürt aşiretleriyle dil konusunda anlaşamamaktadırlar. Bölgede kullanılan Kürtçe, Farsça ve Arapçanın etkisinden uzak ama son zamanlarda Türkçenin etkisinde kalmıştır. Bazı Kürt köyleri ise Kürtçeyi tamamen unutmuşlardır.

Kırşehir’de yaşayan bu Kürtler, kendilerini Kurde Colle (Çöl Kürdü), köylerini ise Gunde Colle (Çöl Köyü) olarak tanımlar. Hatta bölgede son dönemlerde çıkan bir müzik grubu Koma Colle (Grup Çöl) adıyla çıkmıştır. Orta Anadolu’nu çöllerini bu kadar benimsemeleri şaşırtıcı olsa da, onların yüzyıllarca süren sürgün ve göçlerini hesaba kattığımızda, kendilerini anlamamız kolaylaşacaktır. Çöl Kürtlerine neden buraya yerleştiklerini, neden geri dönmediklerini sorduğumuzda, ihtiyarlar, hemen hemen tüm sürgün Kürtlerince kullanılan‚ “Ga westî.‘‘ cümlesiyle karşılık verirler. “Ga” öküz‚ “westî” yoruldu, demektir. Öküzlerimiz yoruldu derler kısaca. Geri dönmeye ne takatlarının ne de uzun göçler neticesinde dönecek yerlerinin de kalmadığını anlatırlar. Göçler öyle yormuş, öyle bunaltmıştır insanları. 1993’teki Madımak Oteli Katliamında öldürülen ve Çöl Kürtlerinden olan karikatürist Asaf Koçak‘ın‚ “Göç Hatırası” karikatürü insanlarının uğradığı sürgünlerin bir dokundurmasıdır sanki.

Orta Anadolu’nun çölleri, sürgün Kürtlerin son durağı olmuştur. Sürgünün, göçün kahrediliciliğini çöllerde yatıştırmaya çalışmışlardır. Yüzyıllar sonra özgür yaşadıkları tek toprak parçası, kimsenin el uzatmak istemeyeceği çöller olmuştur. 1850’lere kadar çöllerde vergisiz, yarı-bağımsız yaşamaları ve tabiî ki sürgünsüz yaşamaları, çölü bu kadar çok sahiplenmelerinin temel sebebidir.

 
Forum » iç Anadolu Kürdleri » Kürde çollé » çol kurtleri(Kurde çollé)
  • Page 1 of 1
  • 1
Search:

Copyright MyCorp © 2024