Medler(1)
Fikret Yaşar
Tarih: 6 Eylül 2010 Pazartesi KÜRDİSTAN TARİHİ
Ari özellik taşıyan ve bütün Aryanları bir bayrak altında birleştiren son imparatorluktu Medler.
Çağdaş bilim adamlarından Ufalvi, Huslap, Zabrowski, ve Oppert gibi düşünürlere göre: Elam, Hatti(Hitit), Mittani, Muşki, Horri, Xaldi(Urartu), Kassit, Someri(Sümer) ve Gotilerin aksine Zagroslar’dan inmeden gelişme gösteren tek Aryan imparatorluğu Medler’dir.
Bu toplulukların başlangıçta tek dil, din ve kültür öğelerini paylaştıkları, ancak süreç içinde dağıldıkları coğrafi alanlarda değişik isimlerle (egemen aşiret) adlandırıldıklarını vurgulamaktadırlar.
Asur kaynaklarında Urumiye Gölünün güney tarafını kapsayan Zagros Bölgesi Amadia, Madia, Mada, Mata, Mania ve Méd olarak isimlendirilmiştir.
Bugün hala Türkiye ve Irak Kürdistan’ı sınırları içinde aynı bölgede Méd, Mate, Muté, Amédi ve Amed gibi isimlerle tanınan bir çok köy, kasaba ve şehir bulunmaktadır.
Mahallinde yaptığım gözlemlerde bu yerleşim birimlerinin gerek nüfus ve gerekse tüm diğer yönleriyle her zaman Kurdi ve kısmen de Asuri özellikler taşıdığını fark ettim.
Herodot, ilk Med birliğinin Dayakku adlı bir bilge tarafından kurulduğunu (M.Ö.728-673) belirtir.
Dayakku altı büyük Aryan aşiretini Méd veya Madaiye aşiretinin önderliğinde birleştirerek Aryanları yeniden organize etmiştir.
Bu krallık doğarken Asur tahtında 2.Sargon bulunmaktaydı.
Yeni krallığı tehdit unsuru sayan 2.Sargon, Medya bölgesine saldırarak tüm bölgeyi işgal eder ve kral Dayukk’u sürgüne gönderir.
Sargon Medyayı işgal ettikten sonra kuzeye yönelerek Xaldi’nin kutsal kenti Musaşir’e (Gever) yönelir. Kenti ve Xaldi tapınağını yağmalayarak yerle bir eder. Xadilerin bilim ve kehanet kenti olan Musaşir/Gever’in yağmalandığını duyan Xaldi kralı 1.Rusa’nın bu haber üzerine intihar ettiği Asur anılarında yazılmıştır.
2.Sargon’un M.Ö.715 yılında yaptığı bu saldırı sırasında Medya da henüz kuvvetli bir merkezi otorite yoktu..
Asur ordusu Medya alanlarından çekildikten sonra Medler tekrar birlik sağlamaya çalışmışsa da kuzeyden gelen İskit ve Kimmer saldırıları sonucu bozguna uğramıştır.
Kuzeyden gelen İskit ve Kimmer akınları sonucu Xaldi tamamen dağılmış ve Medler de ikinci bir yenilgi almışlardı.
Bazı kaynaklarda Medya ve Xaldi krallıklarını çökertmek için İskitlerin Asurlularca davet edildiği yazılmaktadır.
Yapılan araştırmalara göre Asya kökenli olan İskitlerin hem Ural Altay, hem de İndo-Europan özellikler taşıdıkları belirtilmektedir. Bu nedenle bunların Turan mı, yoksa İndo-europan mı oldukları henüz kesinlik kazanmamıştır.
Ancak, İskitlerin Ön Asya’ya dağılmaları Asurluları da rahatsız etmiş ve Asur ordusu İskit tehlikesini bertaraf etmek için Medya alanlarına tekrar sefer düzenlemiştir.
Bu sırada Medyada birliği yeniden kuran Dayukk’un oğlu Fratoes (Fırat) Asur saldırılarına karşı gelerek Asur topraklarının bir kısmını da işgal eder. Ancak savaş sırasında öldürülünce Medya ordusu Zagroslar’a geri çekilmek zorunda kalır.
Fratoes’in öldürülmesinden sonra oğlu