12 Temmuz 2004 tarihli 04ISTANBUL1074 nolu belgede İstanbul’daki ABD Konsolosluğunun yazışmalarında yer alan Türk ve yabancı tarihçilerin Ermeni soykırımıyla ilgili yorumları ve tanıklıkları kaydedilmektedir.

 

Wikileaks’in gizli belgesinde: "Ermeni diasporasının, davası için sürdürdüğü mücadele gittikçe şiddetleniyor. Diaspora, Osmanlı İmparatorluğu’nda Ermenilere karşı önceden planlanmış bir imha politikası uygulandığını doğrulayan birçok tanıklık ve vesikaya sahipt… Türkiye ise kendi tezini savunan bir dizi belge yayınladı. Bunlara göre Ermeni çetelerinin Müslüman Türklere yaptıkları saldırılar karşısında yüzbinlerce Ermeni tehcir edilip yollarda hastalıklardan ölmüş ve eşkıya saldırılarına maruz kalmıştır” denmektedir.

 

ABD Konsolosluğunun yazışmalarında Ermeni ve Türk halklarının kimlik sorunu da ele alınıyor.

 

Belgede: "Ermeni tarafının kimlikle ilgili hiç bir problemi yoktur fakat Türklerin kimliklerini koruma meselesi, zor durumda bulunmaktadır. Bu durum, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk döneminden bu yana değişmemiştir. Türk yöneticilerinin, Ermenilere karşı işledikleri hatalarını kabul etmeleri durumunda ülkenin sınırları sorgulanacak ve bu durum, Türkiye’nin Ermenilere tazminat ödemekle ilgili tutumunu zayıflatacaktır anlayışı bugün bile vardır” diye belirtilmektedir.

 

Ermeni ve yabancı tarihçilere göre Türk yöneticiler, arşivlerde özgürce araştırma yapma konusunda yıllarca engellemeler yaratarak Türkiye’nin soykırımcı bir devlet olduğunu kanıtlayan belgeleri gizlemektedirler.

 

Örneğin Michigan Üniversitesi profesörü Gevorg Bardakçıyan, 70’li ve 80’li yıllarda kendisine Türk arşivlerinde araştırma yapmaya izin verilmediğini ABD yetkililerine bildirmiştir.

 

Türkiye Devlet Arşivleri Genel Müdürü Yusuf Sarınay’ın ABD Konsolosluğuna yaptığı açıklamaya göre arşivlerde araştırma yapmak için Dışişleri Bakanlığının izni gerekmektedir. Yusuf Sarınay’a göre Ermeni araştırmacıların şikayeti başlıca, Türk-Ermeni diplomatik ilişkilerinin yokluğundan kaynaklanmaktadır.

 

Türk tarihçi Halil Berktay’a göre Türkiye’de Ermeni sorunuyla ilgili arşiv belgelerinde iki defa "temizlik operasyonu” gerçekleştirdi.

 

1919’da Türk üst düzey askeri komutanların yaptıkları itirafa göre ilki 1918’de Müttefikler tarafından İstanbul’un "işgalinden” önce gerçekleştirildi.

 

Berktay’a göre ikinci girişim ise Turgut Özal’ın arşivleri açmak istediği sırada yapılmıştır. Sayın Berktay’a göre bu girişim, diplomat Nuri Muharrem Birgi’nin başkanlığıyla eski general ve diplomatlar tarafından gerçekleştiriliyordu. Halil Berktay’ın Birgi'nin kendisine "Biz gerçekten Ermenileri boğazlamışız'” dediği aktarılıyor. 

 

Türkiye’de Amerikan Bilimsel Araştırmalar Enstitüsü Müdürü Tony Greenwood, ABD Konsolosluğu mensuplarıyla yaptığı temasta arşivde araştırmalar yaparken Türk askerlerinin kontrol ettiklerini şahsen gördüğünü belirtti. ABD Konsolosluğu’nun yazışmalarında: "Bazı Türk tarihçilerinin iddia ettikleri gibi arşivlerde günümüzde de Ermenilerle ilgili belgelerin temizlenmesi süreci devam etmektedir” diye kaydediliyor.