İsviçre'nin Cenevre kentindeki
CERN laboratuvarlarında görevli bilimadamları, Büyük Hadron
Çarpıştırıcısı adlı dev cihazda yapılan deneyler sonunda Tanrı parçacığı
diye bilinen Higgs bozonunun izine rastladıklarını ama varlığına kesin
kanıt sunmak için yeni deneylere ihtiyaç duyulduğunu açıkladı.
Adını İngiliz fizikçi Dr. Peter Higgs'ten alan
atom bileşeni modern fizikte maddenin oluşumunu anlamada kilit öneme
sahip. Higgs bozonunun evrendeki herşeye kütle kazandırdığı düşünülüyor.
CERN yöneticileri iki deneyde,
parçacığın varlığına işaret eden izler bulduklarını ancak bozonun
varlığını kanıtlayacak kadar veriye sahip olmadıklarını söyledi.
Higgs bozonunun kanıtlanması son 60 yılda elde
edilen en önemli bilimsel başarılardan biri olacaktı. Kainatın
anlaşılması sürecinde büyük öneme sahip olan parçacık şimdiye kadar
yapılan deneylerde gözlemlenemedi.
Fiziğin sırları
Araştırmacılar, İsviçre-Fransa sınırında yerin
altında kurulu CERN laboratuarında Büyük Hadron Çarpıştırıcısı adlı
makineyi kullanarak bilimin sınırlarını zorlayan deneyler yapıyordu.
ATLAS ve CMS adıyla anılan bu deneylerde farklı kollardan böyle bir parçacığın varlığını kanıtlayacak izler arandı.
Bunun için iki proton ışını, 27 km uzunluğundaki
daire şeklinde bir tüneli andıran çarpıştırıcıda ışık hızının yüzde
99,99'u hızında zıt yönlerde hareket ettirildi. Işınlardan her birinin
saatte 150 km hız yapan bir Eurostar treni gücünde olduğu belirtiliyor.
Her iki deneyde de uzmanlar verilerinin belirli
noktalarda örtüştüğünü, değerlerin 124-125 gigaelektronvolt civarında
yükselmeler gösterdiğini söylüyor.
Fizikçilerin hesapları da teorik bozonun 115-130
GeV (gigaelektronvolt) bandında yer alacağını öngörüyordu. Kütle,
fizikte enerji cinsinden ifade edilebiliyor.
Ancak elde edilen veriler, bilimsel araştırmalarda kesinliği ifade eden beş sigma ölçütlerinden ancak ikisini karşılamaya yetti.
Beş sigma koşulunun yerine gelmesi için
verilerin istatistiki sapmadan kaynaklanması ihtimalinin milyonda birin
altına inmesi gerekiyor.
Ancak uzmanlar bu noktaya gelecek yıl içine gelebileceklerinden umutlu olduklarını söylüyorlar.
Modern fizikte varlığına inanılan, ancak
kanıtlanamamış olan Higgs bozonu, ilk defa Edinburg Üniversitesi'nden
Peter Higgs tarafından 1960'lı yıllarda ortaya atıldığı için bu
fizikçinin adıyla anılıyor.
Higgs bozonu, günümüz fiziğinde elektronları, fotonları ve kuramsal zerrecikleri (kuarkları) anlamamızda kilit öneme sahip.
Higgs bozonu diye adlandırılan atom altı unsur, parçacıkların neden kütleye sahip olduğunun anlaşılmasına yardımcı oluyor.
BBC bilim muhabirinin ifadesiyle, modern fiziğin önünde duran en büyük ve önemli bilmece, Higgs bozonu.
CERN ekibinin yüzlerce fizikçinin doldurduğu bir
salondaki basın toplantısı bu nedenle büyük bir heyecan yarattı,
internet üzerinden canlı yayınlandı ve açıklamalar zaman zaman
alkışlarla karşılandı.